AİŞE HÜMEYRA AKGÜN – Edebiyat alanında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ve Necip Fazıl Saygı Ödülünün yanı sıra birçok ödüle değer görülen usta hikayeci Mustafa Kutlu, bugün 78. yaşını kutluyor.
Kutlu'nun hayatını kendi ağzından kapsamlı bir şekilde aktardığı, eserlerinin incelendiği ve dostlarının onu anlattığı “Yaşayan Klasiğimiz Mustafa Kutlu” çalışması, okurlarla buluştu.
Çalışmayı yüksek lisans olarak Prof. Dr. Fatih Andı'nın gözetiminde hazırlayan Safiye Önal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türk dili ve edebiyatı üzerine 20 yıldır öğretmenlik görevinde bulunduğunu ve her zaman Kutlu'nun eserlerini çok severek okuduğunu söyledi.
Önal, yüksek lisansında “Yeni Türk Edebiyatı” alanında çalışırken tez konusu olarak yaşayan bir yazarı çalışmak istediğini belirterek, “Hep Mustafa Kutlu aklımda vardı. Ama biliyorum ki Kutlu genelde programlara gitmez, görüşmeleri kabul etmez, çok fazla ortada görünmeyi sevmeyen bir insan. Bir gün hocayla, onun külliyatını okuyan öğrencileri buluşturduk. O gün de hocaya, böyle böyle bir çalışma yapmak istiyorum, siz ne dersiniz dedim. Hoca da o gün kabul etti ve o şekilde yollarımız kesişti.” dedi.
– Çalışma üç bölümden oluşuyor
Mustafa Kutlu'nun monografisini, her detayı Kutlu ile istişare ederek hazırladıklarını aktaran Önal, şöyle devam etti:
“Kitap üç bölümden oluşuyor. Mustafa Kutlu'nun hayatı birinci bölüm, sanatı ikinci bölüm ve eserleri olmak üzere 3 bölümden müteşekkil kitap. Ama kitabın sonunda ekler kısmı, orada Mustafa Kutlu'yla yaptığımız 120 sayfalık bir söyleşi de var. 'Bazı Arkadaşlarının ve Akademisyenlerin Gözünden Mustafa Kutlu' bölümüne de Kutlu'nun arkadaşlarının görüşlerini ekledik. Tamamen o kısımda hocanın verdiği isimlerle görüşme yaptık.”
Önal, 2023 mart ayı içerisinde belli aralıklarla yüz yüze görüşerek Mustafa Kutlu'nun kendisine hayat hikayesini anlattığını, bu sırada da Kutlu'nun 60'a yakın eserini yeniden okuduğunu ifade etti.
Kutlu'nun Türk edebiyatına çok fazla eser kazandıran, bereketli bir yazar olduğuna işaret eden Safiye Önal, “Kitapları okurken aklıma takılan bir şey olursa hepsini hocayı arayıp, sorma imkanım oldu. Mustafa Kutlu bu noktada bana çok yardımcı oldu. Her zaman kitaplarıyla ilgili tez sürecinde 'aklına takılan bir şey olursa beni arayabilirsin' diye bir kolaylık sağladı. Ben her şeyi ilk ağızdan hocaya sorma imkanı buldum. Geçen haziran ayında da tez savunmamı yaptım.” diye konuştu.
– “Kutlu'nun hayatı, hikayelerinden daha da güzel bir hikaye”
Önal, Kutlu'nun yarım asırdır eserlerinde kendi insanını anlattığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Kutlu, derdi olan bir yazar. Ama bu dert, kendiyle ilgili değil, yaşadığı toplumla, Anadolu'yla ilgili. Bir taraftan kendisi Türk dili ve edebiyatı öğretmeni. Öğretmenlik yapmış ama bir davası da var. O davaya sahip çıkmak için de öğretmenlikten istifa etmiş. Bu çok büyük bir şey. Öğretmenliği bırakmış, tamamen yayıncılığa yönelmiş. Onu okurken yazdıklarından çok etkilendim. Hocayı tanıdıktan sonra da dedim ki, 'yani yazdıkları ne ki, Mustafa Kutlu'nun kendi hayatı bir hikaye zaten'. Hani hep Mehmet Akif Ersoy için söylenir ya 'şiirleri çok güzeldir ama hayatı şiirlerinden daha güzeldir' diye aynı şey, teşbihte hata olmasın, Mustafa Kutlu için aklıma geliyor. Kutlu'nun gerçekten hikayeleri çok güzel ama onun hayatı, onu tanıdıktan sonra gördüm ki hikayelerinden daha da güzel bir hikaye.”
Mustafa Kutlu'nun mütevazı ve her zaman göründüğü gibi bir insan olduğunu aktaran Önal, “Hoca bana 'kimseye anlatmayacağım şeyleri sana anlatacağım, hayatımla ilgili bütün detaylar bu kitapta olacak.' dedi. Gerçekten de öyle oldu. Hocanın yanına her söyleşiye gittiğimde kendisi planlı bir şekilde geliyordu. O gün ne anlatacağını yazmış, notlar almış, mesela 'bugün ailemden başlayacağım' diye. İkinci görüşmede doğumunu, çocukluğunu anlatacak, üçüncü görüşmede Erzurum yılları, dördüncü görüşme İstanbul ve Dergah Yayınları yılları, sonra ailesi, eşi… Yani hepsi belirliydi, hoca ne anlatacağını yazarak gelmişti.” ifadelerini kullandı.
– “Herkes, Kutlu ile merak ettiği soruların cevabını bulacaktır”
Safiye Önal, çalışmayla okurların Kutlu'yu daha yakından tanıyabileceğini söyledi.
Okurların kitapta, Erzincan'da başlayarak, tabiatla iç içe yaşayan doğa dostu Mustafa Kutlu'yu bulacaklarını dile getiren Önal, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Hikayelerindeki betimlemelerin nereden geldiğini, 'Uzun Hikaye'deki vagon evin Kutlu'nun Cebesoy İstasyonu'nda orada vagonda kalan işçilerden etkilenmesi olduğunu görecekler. Uzun Hikaye'deki Bulgaryalı Ali'nin babasının arzuhalcilik yapmasını, aslında Kutlu'nun babasının hayatından bir yansıma olduğunu görecekler. Kitapta herkes, Kutlu ile merak ettiği soruların cevabını bulacaktır diye düşünüyorum. Yani çok detaylı bir monografi oldu.”
Timaş Yayınları'ndan çıkan çalışmanın tamamen hocanın titizliğiyle ve gözetiminde tamamlandığından bahseden Önal, şöyle konuştu:
“Çalışma bittiğinde hoca zaten 'Ne kadar detaylı bir çalışma oldu.' dedi. Uzun soluklu ve zorlu bir süreçti. O süreçte bana 'Çocuklarını, evini ihmal etme, aileni önde tut.' diye nasihatlerde bulundu. Kendisi aileyi çok önemser. Peygamber Efendimizin Hz. Ömer'e bir sözü var, 'Bu dünyada ya bir garip ya da bir yolcu gibi ol.' Bu söyleme göre yaşayan insan çok azdır. Ama ben Mustafa Kutlu'yu böyle bir insan olarak tanıdım ve bunu da okurların görmesini istedim. Hiç bu tezi yazmasaydım, Kutlu gibi güzel bir insanı bile tanımak benim için her şeyin üzerinde. Çok güzel bir nasip.” dedi.