AİŞE HÜMEYRA AKGÜN – Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı (TYEKB) bünyesinde “Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığı” kuruldu.
Başkanlığın kurulma kararı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile dün Resmi Gazete'de yayınlandı.
Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığı, kararnameye göre TYEKB bünyesinde yurt içinde ve yurt dışındaki yazma ve nadir matbu Mushafların kataloglamasını yaparak bir veri tabanı oluşturacak.
Mushaflar üzerine ulusal ve uluslararası düzeyde sergi, sempozyum, konferans ve seminer gibi bilimsel ve kültürel etkinlikler düzenlenecek. Mushaf tarihi ve kültürü ile ilgili araştırma ve çalışmalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu ile üniversitelerin ilgili bölümleriyle iş birliği ve koordinasyon halinde gerçekleştirilecek.
Mushafların konservasyon ve restorasyonları, Kitap Şifahanesi ve Arşiv Dairesi Başkanlığı ile iş birliği içerisinde yapılacak. Mushaflar üzerine yayınlar da hazırlayacak olan Başkanlık, çeşitli yazı türlerinde Mushaflar yazdıracak ve Mushaf yazıcılığında dijital imkan ve teknikleri geliştirecek.
– “Kur'an-ı Kerim üzerinde yapılacak Mushaf tarihi ve kültürü çalışmaları büyük öneme sahiptir”
Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığına dair AA muhabirine açıklamada bulunan Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanı Coşkun Yılmaz, “İslam kültür ve medeniyetinde kitaba verilen önem ve değerin bir yansıması olarak hat, tezhip ve cilt gibi klasik kitap sanatlarının en müstesna örneklerini üzerlerinde taşımaları itibariyle el yazması Kur'an-ı Kerim nüshaları, hem ülkemizde hem dünyada kütüphanelerin sahip olduğu en değerli kültür varlıkları olarak öne çıkmaktadır.” dedi.
Yılmaz, TYEKB'ye bağlı hizmet veren yazma eser kütüphanelerinin envanterlerindeki yazma Mushafların sayısının binleri aştığına işaret ederek şunları kaydetti:
“Bu Yazma Mushaflar, erken dönemlere ait olma, ünlü hattatlar tarafından yazılmış olma, tarihteki önemli şahsiyetler tarafından vakfedilme veya temellük edilme, kendi döneminin en güzel tezhip özelliklerini yansıtma gibi açılardan sanatsal ve tarihi değere sahiptir. Yazma Mushaflar hakkında yapılacak çalışmalar, Kur'an-ı Kerim ve Mushaf tarihi konularındaki uzmanlığın yanında paleografya, kodikoloji, konservasyon ve restorasyon, kağıt, cilt, hat ve tezhip gibi alanlarda da ileri uzmanlık ve birden çok dilde araştırma yapabilme yetkinliği gerektirmektedir. Ne var ki ülkemizde yazma Mushaflar, bilhassa Mushaf tarihi üzerine yapılan akademik ve kültürel yayımların henüz sınırlı olduğu bilinmektedir. Oysa Kur'an-ı Kerim üzerinde yapılacak Mushaf tarihi ve kültürü çalışmaları, iki milyarı aşkın nüfusa sahip İslam alemi için son derece büyük öneme sahiptir.”
– Uzmanlaşmış çalışma gruplarına ihtiyaç var
Yazma Mushaflar üzerine yapılan araştırmaların çoğunlukla yurt dışındaki çeşitli kuruluşların bünyesinde, alanında uzman oryantalist araştırmacılar tarafından yürütüldüğüne dikkati çeken Yılmaz, “Yazma Mushaf çalışmalarına tüm dünyada her geçen gün artmakta olan bir ilgi ve ehemmiyet söz konusudur. Ne var ki ülkemizde bu konuda derli toplu, doğru ve detaylı veri sağlama hususundaki eksiklikler, kataloglamalardaki karışıklıklar ve yanlışlar, araştırmacıların Mushaflara ulaşmasına bir engel teşkil etmektedir. Mushafların topluca düzenli bir şekilde kodikolojik, sanatsal ve tarihi yönden incelenmesi, doğru bir şekilde kataloglaması, detaylı bir veri tabanının oluşturulması ve araştırmacıların hizmetine sunulması, bu alanda yapılacak çalışmaların geleceğini belirleyici bir öneme sahiptir. Belirtilen sebeplerle Yazma Mushafların doğru bir şekilde kataloglaması ve araştırmacıların hizmetine sunulması büyük önem arz ediyor.” değerlendirmesini yaptı.
Coşkun Yılmaz, Mushaflarda kullanılan kağıt, mürekkep, cilt gibi materyallerin tespiti, Mushafların korunmasında olduğu gibi tarihlendirilmesinde ve coğrafi özelliklerinin belirlenmesinde de önem arz ettiğini anlattı.
Özellikle erken dönem yazma Mushafların tarihlendirilmesi konusunda Karbon-14 testi gibi işlemlerin tarihe ışık tutmada önemli veriler sağladığını aktaran Yılmaz, “Bu çalışmalar, bilimsel araştırma laboratuvarları ve teknolojik ekipmanlar ile kimyager, biyolog ve restoratörlerden oluşan, el yazması Mushaflar konusunda uzmanlaşmış çalışma gruplarına ihtiyaç duyulmaktadır. Yazma Mushaf tıpkıbasım projeleri, Mushaflarımızın kültür dünyasına kazandırılması için yapılan çalışmaların önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Mushafların aslına uygun bir şekilde tıpkıbasımı, ileri teknoloji kullanımı yanında el yazması Mushaflarda sıklıkla tercih edilen hat, tezhip ve cilt sanatlarına, ayrıca hattatlar, müzehhipler ve mücellitlerin öne çıkan hususiyetlerine hakim olmayı gerektirmektedir.” diye konuştu.
– “Kur'an sanatları tarihinde ve Mushafların neşrinde önemli hizmetler ifa edeceğine inanıyorum”
Yılmaz, TYEKB bünyesinde bugüne kadar yazma ve nadir eserlerin önemli bir bölümünü oluşturan yazma Mushaflara ilişkin ayrı özel bir ana hizmet biriminin bulunmadığını belirterek şunları söyledi:
“Bu sebeple yazma Mushaflar hakkında derli toplu, doğru ve detaylı veri sağlama hususundaki eksiklikler bulunmakta olup, kataloglamalardaki karışıklıklar ve yanlışlar, araştırmacıların yazma Mushaflara ulaşmasına bir engel teşkil etmektedir. Bunun yanında ülkemiz genelinde bulunan yazma Mushafların fiziki durumlarına ilişkin takibin tek elden yapılması mevcut durumda mümkün olamamaktadır. Tüm bu sebeplerle Mushaflara ilişkin verilerin tek merkezde toplanması ve kataloglamasının sağlanması ile fiziki şartların iyileştirilip en iyi ortamlarda korunması gibi hususlara ilişkin görevleri yerine getirmek üzere 'Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığının kurulmasına karar verilmiştir. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığımız bünyesinde Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığı, Kur'an-ı Kerim'le ilgili çalışmaların tarihinde büyük bir atılım ve bir dönüm noktasıdır. Kur'an-ı Kerim'in tarihiyle ilgili araştırmalarda, Kur'an sanatları tarihinde ve Mushafların neşrinde önemli hizmetler ifa edeceğine ve yeni bir sayfa açıldığına inanıyorum.”
Yeni başkanlık konusunda henüz yolun başında olduklarını dile getiren Yılmaz, “Kararname daha yeni ilan edildi. Ancak Başkanlığımız zengin insan kaynağı ve tecrübesiyle bu alanda da önemli hizmetlere imza atacaktır. Kadir Gecesi gelen bu kutlu müjde için Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'a müteşekkiriz. Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy'a, seleflerime ve katkıda bulunan herkese teşekkür ediyorum. Allah mahcup etmesin.” ifadelerini kullandı.