ANKARA (İGFA) – Anayasa Mahkemesi 5/4/2023 tarihinde E.2022/83 numaralı belgede, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 4650 sayılı Kanun’un 5. hususuyla değiştirilen 10. hususuna 6459 sayılı Kanun’un 6. unsuruyla eklenen dokuzuncu fıkranın Anayasa’ya muhalif olduğuna ve iptaline karar verdi.
İtiraz konusu kuralda, kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan davanın 4 ay içinde sonuçlandırılamaması hâlinde tespit edilen bedele bu mühletin bitiminden itibaren yasal faiz işletilmesi öngörüldü.
Başvuru kararında özetle, kamulaştırma bedelinin dava tarihi prestijiyle tespit edildiği lakin dava konusu kural uyarınca dava tarihinden dört ay sonra yasal faiz işletilmeye başlatılmasının taşınmazın gerçek karşılığının malike ödenmesine pürüz olduğu belirtilerek kuralın Anayasa’ya karşıt olduğu ileri sürüldü.
MAHKEMENİN DEĞERLENDİRMESİ
Kamulaştırma bedelinin geç ödendiği durumlarda yasal faiz işletilmesi kelam konusu bedelin ekonomik bedelinin korunmasını temin eden araçlardan biridir. Lakin bu aracın Anayasa’nın 46. hususundaki gerekliliklere uygun görülebilmesi için kamulaştırma bedelinin enflasyon tesiriyle yitirilen kıymetini karşılaması gerekir.
İtiraz konusu kuralla geç ödenen kamulaştırma bedeli için yalnızca yasal faiz ödeneceği belirtilmiştir. Enflasyon nedeniyle uğranılacak ve yasal faizi aşan ziyanlarla ilgili rastgele bir düzenlemeye ise yer verilmemiştir. Bilhassa yüksek enflasyonist devirlerde devletin kamulaştırma nedeniyle borçlu olduğu meblağ ile alacaklı hak sahibi tarafından kesin olarak alınan meblağ ortasındaki enflasyon nedeniyle oluşan kıymet kayıplarını gidermek mümkün olmayacaktır. Münasebetiyle hak sahibi kamulaştırılan taşınmazının bedelini gerçek karşılık ölçütüne uygun olarak alamayacaktır.
Öte yandan yönetim tarafından açılan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasında kamulaştırma bedeli dava tarihi prestijiyle belirlenmektedir. Lakin itiraz konusu kuralla faizin başlangıç tarihi yargılamanın dördüncü ayının sona erdiği tarih olarak belirlenmiştir. Bu durumda kamulaştırma bedelinin fiilen tahsis, kamulaştırılmış sayılma ve kamulaştırmaya temel rayiç bedelin belirlendiği tarihten daha sonraki bir tarihte ödenmiş olacağı ve bedelin belirlendiği tarihle faizin başlangıç tarihi ortasındaki dört aylık bir müddette hak sahibinin enflasyon tesiriyle makul olanın ötesinde bir ekonomik kaybının oluşabileceği açıktır.
Bu prestijle anılan anayasal ögeleri dikkate almayan ve gerçek karşılık anayasal ölçütünü karşılamayan kuralın Anayasa’nın 13. hususunda belirtilen, sınırlamanın Anayasa’nın kelamına karşıt olamayacağı kararına terslik teşkil ettiği değerlendirilmiştir.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle kuralın Anayasa’ya alışılmamış olduğuna ve iptaline karar vermiştir.