2024-2028 dönemini içeren 12. Kalkınma Planı TBMM Başkanlığı’na sunuldu. On İkinci Kalkınma Planı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyelerine dağıtıldı.
Plana göre 2028 yılında gayrisafi yurt içi hasılanın 2 trilyon 820 milyar TL’ye, kişi başına düşen gelirin 17 bin 554 dolara yükseltilmesi öngörülüyor.
5 sene boyunca yapılacak icraat, sosyal kalkınma ve refahı yükseltecek adımlar, enerji ve ulaşımda Türkiye’yi merkez ülke haline getirecek faaliyetlerin hepsi 12’nci Kalkınma Planı’nın ana başlıklarında yer alıyor.
2028 YILINDA GELİRİN 17 BİN 554 DOLARA ÇIKARTILMASI HEDEFLENİYOR
Plana göre, 2028 yılında gayrisafi yurt içi hasılanın 2 trilyon 820 milyar TL’ye, kişi başına düşen gelirin 17 bin 554 dolara çıkartılması, işsizliğin 2028 yılında yüzde 7,5’e düşürülmesi, 2024-2028 yıllarında büyümenin yaklaşık yüzde 5 olması hedef haline getiriliyor.
Ayriyeten, enflasyonun 2028 yılında yüzde 4,7’ye düşürülmesi hedefleniyor.
TÜRKİYE’NİN 2053 VİZYONU BULUNUYOR
Kalkınma planı ile birlikte Türkiye’nin 2053 vizyonu çizilecek.
2024-2028 dönemlerini kapsayan Kalkınma Planı’nda en önemli unsur refahın artırılması.
Gelirin daha doğru paylaşılmasına yönelik adımlar atılacak. Asgari ücretliler en başta olmak üzere çalışanların gelir dağılımındaki payı çoğaltılacak.
Özel sektör ile kamu arasında gelir dengelenecek. Bunun için ekonomik ve sosyal kalkınma adımlarına devam edilecek.
TÜRKİYE’NİN ENERJİDE MERKEZ ÜLKE OLMASI İÇİN ADIMLAR ATILACAK
Kalkınma planı ile Türkiye’nin enerjide merkez ülke olması için gerekli adımlar atılacak.
Sanayi ve enerji tesislerine entegre edilmiş demir ve kara yolu ağları güçlendirilecek. Uluslararası deniz ve kara taşımacılığı için gümrük kapıları ve limanlarına bir yenileri katılacak.
Asya’yı Avrupa’ya bağlayacak yeni çekim merkezlerinin önünün açılması hedeflenecek. Bu konuda Zengezur Koridoru ve Ovaköy Sınır Kapısı gibi örneklerin sayısı çoğaltılacak.
“YEŞİL DÖNÜŞÜM” DE KALKINMA PLANINDA YER ALIYOR
Yeşil dönüşüm ve ekosistem önemli başlıklar arasında yer alıyor.
2053 Net Sıfır Emisyon hedefi, karbonsuzlaşma faaliyetleri, enerji ve kaynak verimliliğini çoğaltacak ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi teşvik edecek adımlar kalkınma planında bulunacak.
Enerji ve imalat sanayisinde ithalat bağımlılığı düşük seviyelere indirilecek. Turizmin yanı sıra yazılım gibi alanlarda hizmet gelirlerinin çeşitlendirilerek üst seviyelere çıkarılması yoluyla cari işlemler dengesinde sürdürülebilir bir iyileşme sağlanacak.
2028’de ihracatın 375,4 milyar dolar, ithalatın 481,4 milyar dolar olacağı öngörülürken, cari işlemler dengesinin 2,8 milyar dolar açık vereceği tahmin edildi.
Seyahat gelirlerinin 82,8 milyar dolara yükselmesi; uluslararası doğrudan yatırım girişinin ise 27 milyar dolar olması bekleniyor.
ENFLASYON HEDEFİ YÜZDE 4,7
Para politikası araçları enflasyon oranını düşürme amacıyla güçlü bir şekilde kullanılmaya devam edilecek. Maliye ve gelirler politikaları, para politikasıyla koordineli olarak yürütülmesi hedeflendi. 2023’te enflasyonun yüzde 65 olacağı tahmin edilirken, 2028’de yüzde 4,7’ye düşeceği öngörüldü.
Para politikası kararları, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları başta olmak üzere enflasyonu etkileyen tüm unsurlardaki gelişmeler dikkate alınarak oluşturulacak.
DAR GELİRLİNİN KONUTA ERİŞİMİ KOLAYLAŞTIRILACAK
Konut kira ve satışlarındaki fiyat artışlarının enflasyon üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilmesine yönelik konut arzını artırıcı ve konuta erişimi kolaylaştırıcı uygulamalar hayata geçirilecek.
Kira ve konut fiyatlarındaki gelişmeler de göz önünde bulundurarak, salgın döneminde daralan konut arzı hızla artırılacak. Depremin oluşturduğu konut stokundaki kayıpların telafisine yönelik yeni sosyal konut projeleri geliştirilecek. Dar gelirli vatandaşların konuta erişimi kolaylaştırılacak. Kamunun uygun koşullarda sağladığı konut kredileri ilk kez konut edinimini destekleyecek; dar ve orta gelirli vatandaşlar için belirli standartlarda ve uygun fiyat aralığında olacak şekilde yeni başlayan projelere yönlendirilecek.
Konut ve işyeri kiraları ile ikinci el araçların satışına ilişkin idari kayıt eksikliklerinin giderilmesi sağlanacak.
İSTANBUL FİNANS MERKEZİNİN ENTEGRASYONU GÜÇLENDİRİLECEK
Finans sektöründe ortak dijital altyapı kullanımı ve çeşitli operasyonların ortaklaştırılması yoluyla maliyetlerin azaltılması sağlanacak. Bankaların ve banka dışı finansal kuruluşların ihtiyaç duydukları altyapılara eşit şartlarda ulaşmaları için gerekli önlemler alınacak.
İstanbul Finans Merkezinin finansal piyasaların derinleşmesine daha etkin bir biçimde katkı vermesi sağlanması planlanırken, Merkezin uluslararası finans sistemine entegrasyonu da güçlendirilecek.
Ayrıca, İstanbul Finans Merkezi kapsamında yenilikçi, kapsayıcı ve dinamik bir katılım finans ekosisteminin oluşturulmasına yönelik katılım esaslı faaliyet gösteren fintek kuruluşları desteklenecek.
Borsada işlem gören şirketlerin piyasa değerinin gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranının Plan sonunda yüzde 70’e çıkması hedeflenirken, katılım bankalarının toplam varlıklarının GSYH’ye oranının da yüzde 15’e yükseleceği tahmin edildi.
Plan döneminde kamu maliyesinin güçlü ve sürdürülebilir yönü devam ettirilecek. Bütçe açığının GSYH’ye oranının plan dönemi sonunda yüzde 2 olması öngörülüyor.
Afet sonrası iyileştirmeye ve risklerin azaltılmasına yönelik harcamalar hariç kamu açığı, mali konsolidasyon uygulamalarıyla kontrol altında tutularak kamu mali göstergelerinde iyileşme sağlanacak. Mali disiplin, Plan döneminde makroekonomik istikrarın önemli bir çıpası olmaya devam edecek.
Nüfusun yaşlanmasının sosyal güvenlik sistemi üzerindeki etkilerinin azaltılması için bakım sigortası ve mesleki rehabilitasyon uygulamaları hayata geçirilecek.
SAHİBİ OLMAK OLMAK YENİ PLANDA YER ALMADI
Kalkınma Planı’nın “Adalet Hizmetleri” ile ilgili bölümünde, yeni anayasanın yanı sıra “Yeni bir ‘Yargı Reformu Stratejisi’ ve ‘İnsan Hakları Eylem Planı” hazırlanması hedeflendi. On Birinci Kalkınma Planı’nda da yer alan “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile yapıcı işbirliği sürdürülecektir” hedefi, yeni planda da yerini korudu. Ancak “Alınan kararlarda söz sahibi olmak üzere aktif rol üstlenilecektir” politikası yeni planda yer almadı.
Kalkınma Planı’nın “Adalet Hizmetleri” ile ilgili bölümünde, şu politika ve tedbirler sıralandı.
“Adalet Hizmetleri” alanında hedeflenen politika ve tedbirler şöyle sıralandı:
“Çağın gereklerine uygun, daha özgürlükçü, kapsayıcı ve demokratik bir Anayasa hazırlanacaktır. Anayasada güvence altına alınan temel hak ve özgürlükler güçlendirilecektir. Katılımcı bir hazırlık süreciyle yeni bir ‘Yargı Reformu Stratejisi’ ve ‘İnsan Hakları Eylem Planı’ hazırlanacaktır. İfade özgürlüğünün güçlendirilmesi amacıyla uygulamadaki eksiklerin tespitine yönelik çalışmalar yapılacaktır. Ülkemizde insan hakları alanında çalışan kurumların kurumsal kapasiteleri geliştirilecektir.
AİHM İLE YAPICI İŞ BİRLİĞİ SÜRDÜRÜLECEK
BM, Avrupa Konseyi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) nezdindeki insan hakları mekanizmaları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile yapıcı işbirliği sürdürülecektir.”
On Birinci Kalkınma Planı’nda “BM, Avrupa Konseyi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı nezdindeki insan hakları mekanizmaları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile yapıcı işbirliği sürdürülecek ve alınan kararlarda söz sahibi olmak üzere aktif rol üstlenilecektir” ifadeleri yer almıştı. AİHM kararları ile ilgili olarak yeni planda, “alınan kararlarda söz sahibi olmak üzere aktif rol üstlenilecektir” hedefine yer verilmedi.
“Adalet Hizmetleri” alanında belirlenen diğer bazı politika ve tedbirler ise şöyle:
“Uluslararası insan hakları mekanizmalarının gündeminde bulunan veya gündeme getirilmesinde yarar görülen konularda kabul edilecek kararlara ortak sunucu olma yönünde faaliyetler yürütülecektir. Ayrımcılık ve nefretle mücadele güçlendirilecektir. Ayrımcılık ve nefretle mücadele alanında izleme ve denetim mekanizmaları güçlendirilecektir. Yargının bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflığı güçlendirilecektir.
HÂKİM VE SAVCILARA İLİŞKİN DİSİPLİN SÜRECİ GÖDEN GEÇİRİLECEK
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bakımından sorun oluşturan unsurların tespiti için durum analizi yapılacak, bu husustaki iyi uygulama örnekleri ile uluslararası standartlar incelenerek rapor hazırlanacaktır. Hâkim ve savcılara ilişkin disiplin süreci hukuki öngörülebilirlik, hâkimlik teminatı ve hak arama hürriyeti çerçevesinde gözden geçirilecektir.
LEKELENMEME HAKKININ DAHA ETKİN KORUNMASI
Lekelenmeme hakkının daha etkin korunması için Cumhuriyet savcılarının takdir yetkilerinin genişletilmesine yönelik çalışma yapılacaktır.