Daha önceden çekilen bir kredi veya senet karşılığındaki taksitli borçlanmalar ya da vergi borcu ödemeleri olmak üzere hacizle karşı karşıya kalan emekliler; CİMER, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Alo 170‘e çok sayıda şikayette bulundu.
Sosyal Sigortalar Kanunu dikkate alındığında emeklilerin gelir, aylık ve ödeneklerinin bankalar tarafından muvafakat alınmadan haczedilemeyeceği ya da bloke konulamayacağı bilgisine ulaşıldı.
Haczedilmesi yasaklanan gelir, aylık, ödeneğin haczine ilişkin talebin icra müdürünce de reddedilmesi gerekmekte. Yüksek Yargı da “yaşam hakkı” olarak değerlendirilen emekli aylığında bankaların bloke, kesinti yapma hakkı bulunmuyor.
Yıllarca çalışarak emekliliğe hak kazananların en önemli geçim kaynakları arasında yer alan aylıkları; borçlar, nafaka nedeniyle kesintiler konusu en çok yargıya taşınan konuların en başında gelmekte.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası Kanunu‘nun 93. Maddesi’ne göre; “Sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez” hükmünü içeriyor.
Buna göre de; emekli, dul, yetim aylıkları nafaka borcu dışında haczedilemiyor. Emekli olunan sigorta koluna göre de herhangi bir şekilde ayrım bulunmuyor. Haciz için emekli olan kişinin onay vermesi gerekiyor. Ancak, haciz uygulamasında emeklinin adına kayıtlı aracı, evi, arazisi varsa icra gelebiliyor.
Farklı borçlar sebebiyle emekli aylık hesaplarına icra müdürlüklerince bloke konulması veya doğrudan banka hesabından kesinti yapılması söz konusu olabiliyor. Bazı bankalar kredi sözleşmesi imzalatarak emekli aylığını teminat göstererek belirli miktar kredi kullandırabiliyor.
Kredi ödemesinde sorun yaşanması durumunda ise banka emekli hesabına yatan paradan kesinti gerçekleştirebiliyor. Hukuka aykırı bir şekilde yapılan bu kesintiler için dava yoluyla da iade sağlanabiliyor.
Yapılan kesintiler istirdat davası (geri isteme) açılarak (bir yıllık hak düşürücü süreye tabi) geri alınabilmekte. Kesintilerin durdurulması için dava açılırken ihtiyati tedbir talep edilebilmektedir.