HİKMET FARUK BAŞER – İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesinde yapılan çalışmaya göre, megakentte hava kirliliği değerleri 2024'te bir önceki yıla göre partiküler madde (PM10), ince partikül madde (PM 2.5), karbonmonoksit (CO) ve kükürt dioksitte (SO2) azalış, azot dioksit (NO2) ve ozonda (O3) ise artış gösterdi.
İTÜ İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros tarafından İstanbul'da 2023 ile 2024'teki hava kirliliği oranlarına ilişkin çalışma yapıldı.
Bu kapsamda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) hava kalitesi ölçüm istasyonlarınca kaydedilen hava kirliliği değerleri incelendi.
Buna göre, İstanbul'da 2024'te bir önceki yıla göre hava kirliliği değerlerinde en çok artış yüzde 10 ile ozonda oldu. Aynı dönemde hava kirliliğinin en çok düzeldiği değer ise yüzde 37 ile kükürt dioksit olarak kayıtlara geçti.
İstanbul'daki hava kalitesi ölçümlerine göre, kükürt dioksitin 2023 yılı ortalaması 7,23 µg/m³ (mikrogram bölü metreküp), 2024 yılı ortalaması 4,53 µg/m³ olarak kaydedildi. Buna göre kükürt dioksit değeri yüzde 37 iyileşti.
Kent genelindeki 15 istasyonun 2023 yılı karbonmonoksit ortalaması 748,72 µg/m³ iken, 2024 yılı ortalamasının 660,69 µg/m³ olduğu tespit edildi. 2024 yılında karbonmonoksit değerlerinde 2023'e kıyasla yüzde 12 düzelme görüldü.
İnce partikül madde değerleri ortalaması 2023'te 19,71 µg/m³ olarak kayıtlara geçti. 2024'te 17,81 µg/m³ olan ince partikül madde değeri 2023'e göre yaklaşık yüzde 10 azaldı.
Yine 2023'te partiküler madde değerleri ortalaması 37,52 µg/m³ iken, 2024 yılı ortalama değeri 35,40 µg/m³ oldu. Buna göre, partiküler madde kaynaklı hava kirliliği 2023'e göre yüzde 6 düzeldi.
– Hava kirliliğinde en çok artış ozonda yaşandı
İstanbul genelindeki 24 istasyonun 2023 yılı hava kirliliği ozon ortalaması 34,62 µg/m³ iken, 2024 yılı ortalaması 38,07 µg/m³ oldu. Buna göre, 2024'te ozon değerlerinde 2023'e kıyasla yüzde 10 artış görüldü.
Azot dioksit ortalaması 2023'te 35,93 µg/m³, 2024'te ise 38,07 µg/m³ olarak belirlenirken, artış yüzde 6 olarak hesaplandı.
– “Havamızın yeterince temiz olduğunu söyleyemeyiz”
Prof. Dr. Hüseyin Toros, AA muhabirine, insanların her gün yaklaşık 10 ila 15 kilogram hava soluduğunu, solunan havanın sağlık açısından önemli olduğunu söyledi.
Solunan havanın sadece insan sağlığı açısından değil, ekosistemdeki tüm canlılar için önem taşıdığını vurgulayan Toros, “Dünyada sanayi hızla ilerliyor. Fosil yakıtları her gün daha fazla tüketiyoruz. Bununla atmosfere zararlı olan kirleticileri salıyoruz.” dedi.
Toros, atmosferdeki kirleticilerin yoğunluğu arttıkça insan sağlığının olumsuz etkilendiğini ifade ederek, “Yapılan çalışmalar, her yıl dünya genelinde 7 milyondan fazla insanın ölümünden hava kirliliğinin sorumlu olduğunu gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı çalışmalara göre, dünyadaki şehirlerde yaşayan insanların yüzde 90'ından fazlası kirli hava soluyor. Sağlığımız için zararlı olan havayı soluyoruz.” diye konuştu.
İstanbul'daki hava kalitesi istasyonlarının verilerini incelediğini aktaran Prof. Dr. Toros, şöyle devam etti:
“Yaptığımız çalışmada havadaki bazı değerlerin iyileşirken, bazı değerlerin kötüye gittiğini görüyoruz. Atmosfere saldığımız kirletici miktarları, emisyon değerleri ve meteorolojik şartlara göre buradaki değerler etkili olabiliyor. Ancak genel olarak baktığımızda havamızın yeterince temiz olduğunu söyleyemeyiz. PM10 bazında istasyon verilerine göre, 2023 yılıyla 2024 yılı verisini karşılaştırdığımızda en fazla iyileşmenin Ümraniye 1 istasyonunda olduğunu, yüzde 31'lik iyileşme gerçekleştiğini görüyoruz. Bunu yüzde 29 ile Kartal ve Sarıyer, yüzde 25 ile Selimiye ve yüzde 24 ile Beşiktaş takip ediyor.
2023 ile 2024 yılları karşılaştırıldığında hava kalitesinin düştüğü yerler de var. Avcılar'da yüzde 14, Beylikdüzü'nde yüzde 19, Büyükada'da yüzde 19, Kandilli'de iki istasyon var, birinde iyileşme görülürken diğerinde kötüleşme oluyor, Kandilli 1 istasyonunda yüzde 22 ve Sarıgazi 4 istasyonunda da yüzde 22'lik hava kalitesinde düşüş yani kötüleşme olduğunu görüyoruz.”