Edirne'de kurulan Lalapaşa Kadın Emeği Girişimciler Üretim ve İşletme Kooperatifince oluşturulan lavanta bahçelerinde yetiştirilen ve yüksek prolin (balın saflık derecesini gösteren en önemli aminoasit) değeri ve fenolik çeşitliliğe sahip olduğu belirlenen Çallıdere balının, üretiminin artırılarak yurt dışına ihraç edilmesi hedefleniyor.
Lalapaşa ilçesinde 2022'de bal üreticisi Nuri Danışman ve ilçedeki kadınlar tarafından Lalapaşa Kadın Emeği Girişimciler Üretim ve İşletme Kooperatifi kuruldu.
İlçenin Bulgaristan sınırındaki Çallıdere köyünde orman vasfını yitirmiş arazilere başta lavanta olmak üzere tıbbi aromatik bitkiler eken kooperatif üyeleri, bal üretimine başladı.
Balın analizi Trakya Üniversitesi Teknoloji Araştırma ve Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi'nde (TÜTAGEM) yaptırıldı.
Yapılan analizde ortalama ballarda prolin değeri 300 ila 600 miligram çıkarken Çallıdere balının prolin değeri yaklaşık 900 miligram çıktı, ayrıca pestisit kalıntısına da rastlanmadı.
Kooperatif Müdürü Nuri Danışman, AA muhabirine, Çallıdere yöresinde eskiden beri var olan balcılığı geliştirmek için çalıştıklarını söyledi.
Trakya Üniversitesi laboratuvarında balın kalitesini tescil ettirdiklerini belirten Danışman, “Çok gururluyuz çok güzel bir şey. Lalapaşa ilçemiz Trakya'nın en küçük ilçelerinden. İlçenin kalkınmasına destek vermek için bu işe giriştik.” dedi.
Danışman, Edirne Orman İşletme Müdürlüğünün desteğiyle orman vasfını kaybetmiş arazilere aromatik bitkiler ekerek bal alımına hazır hale getirdiklerini, arıları desteklediklerini dile getirdi.
Yörede yetiştirilen balın, Osmanlı Sarayı mutfağında da kullandığını öğrendikten sonra kaliteyi artırmak için çalışmalarını hızlandırdıklarını ifade eden Danışman, şunları kaydetti:
“Trakya Üniversitesinde yapılan analizlerde balımızın içinde zararlı hiçbir maddenin bulunmadığı anlaşıldı ve diğer ballardan farklı olarak 32 yararlı maddenin olduğu görüldü. Bu durum bizi daha da teşvik etti. Bunun üzerinde çalışıyoruz, ihracat için fuarlara gidiyoruz. Bağlantılar yaptık. Elde ettiğimiz balın rekoltesi, ihracat için yeterli değil, bunu geliştirmeye çalışıyoruz.
Lavanta balının dünya pazarındaki değeri 32 avro. Bir tır 23 ton bal alıyor. Önümüzdeki hedefimiz yöremizden bal ihracatı yapmak, kaliteyi artırmak. Aromatik bitki alanlarını geliştirmek biraz daha ileriye gidip tıbbi mantarlar üretmek istiyoruz.”
– İçinde 7 kritik B vitamini var
TÜTAGEM personeli öğretim görevlisi Dr. Saffet Çelik de Türkiye'de üretilen balların ortalama prolin değerinin kilogram başına 3 yüz ile 6 yüz miligram arasında değiştiğini, Çallıdere balında ise bu değerin 800 ile 900 miligram arasında çıktığını belirtti.
Balın kaliteli içeriğe sahip olduğunu aktaran Çelik, “Lalapaşa'daki uygun bitki florası ve tarım arazilerinden uzak bir bölgede bu balın üretilmiş olması hem prolin değerini hem de herhangi bir tarım ilacı kalıntısı içermesini engellemiştir. Ayrıca yaptığımız analizlerde Çallıdere balında 7 kritik B vitaminini de görmüş olduk. Bunların içinde en kritik olan B vitamini ise siyanokobalamindi. Bu vitamin vücudumuz için oldukça esansiyel bir B vitaminidir ve oldukça kritik bir öneme sahiptir. Siyanokobalamin içermesi Çallıdere balına artı bir değer daha katmaktadır.” diye konuştu.
Çelik, balın polen analizinde polifloral olduğunun ortaya çıktığını, bunun arıların o bölgedeki birçok çiçekten faydalandığını gösterdiğini ifade etti.