Trakya Üniversitesi (TÜ) Göç ve Mübadele Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Hacer Ateş, Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan mübadele sözleşmesiyle binlerce Türk ve Rum'un yaşadıkları topraklardan ayrıldığını belirtti.
Doç. Dr. Ateş, Türk-Yunan nüfus mübadelesinin 102'inci yıldönümü dolayısıyla AA muhabirine yaptığı açıklamada, 30 Ocak 1923'te imzalanan sözleşmeyle İstanbul'daki Rumlar ile Batı Trakya'daki Müslümanlar hariç Türkiye'deki Ortodokslar ile Yunanistan'daki Müslüman Türklerin karşılıklı yer değiştirdiğini söyledi.
Ateş, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ve 1. Balkan Savaşı'nın ardından Rumeli'den Anadolu'ya yaşanan kitlesel göçlerin mübadelenin arka planını oluşturduğunu ifade etti.
Mübadelenin sadece göç olarak tanımlanamayacağına dikkati çeken Ateş, bu süreçte alınan göç kararın merkezi otoriteler tarafından verildiğini anımsattı.
Selanik, Serez, Kavala, Drama, Kalikratya başta olmak üzere Yunanistan'ın çeşitli yerleşim bölgeleri ile Girit, Midilli, Limni, Sakız gibi Ege adalarından çok sayıda Müslüman Türk'ün mübadele sözleşmesine göre Türkiye'ye geldiğini anlatan Ateş, şunları kaydetti:
“Daha ziyade deniz vasıtalarıyla gelen mübadiller önce liman kentlerinde oluşturulan karantina bölgelerindeki misafirhanelerde bekletildikten sonra Anadolu'nun önceden planlanmış şehirlerine sevk edilmiştir. Mübadele konusunu ele alan muhtelif çalışmalarda nüfus verileri farklı zikredilmekle birlikte genel itibarıyla Türkiye'den Yunanistan'a giden Rum nüfus 1 milyon 200 bin civarında iken Yunanistan'dan Türkiye'ye gelen mübadillerin sayısı 500 bin civarındadır.”
Ateş, mübadillerin uyum sorunu yaşamamaları için çeşitli önlemler alındığını dile getirdi.
İskan edilecekleri bölgelerin coğrafi özelliklerinin ve üretim imkanlarının, geldikleri bölgelerle benzer özelliklere sahip olmasına dikkat edildiğini hatırlatan Ateş, “Böylece mübadillerin yeni yerlerine daha kolay uyum sağlayabilmesi ve bir an önce üretici duruma gelmeleri hedeflenmiştir. Mübadele sürecinin en yoğun olduğu dönem 1924 yılını kapsamaktadır. İlerleyen yıllarda göçlerin yoğunluğu giderek azalmış ve 1930 yılında iki ülke arasında Ankara'da yapılan bir anlaşma ile mübadele uygulamasına son verilmiştir.” ifadelerini kullandı.